Czy przydomowe szambo może stać się groźne dla zdrowia i życia?

Wszyscy znamy doniesienia medialne o tragediach, których przyczyną były wyziewy z szamb. Najgroźniejsza jest nieświadomość zagrożenia: najczęściej do wypadków ze skutkiem śmiertelnym dochodzi nie w wyniku przypadkowego wpadnięcia do szamba, lecz w czasie prowadzenia czynności oczyszczających. Czy każde szambo stwarza zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi? 

Szczególnie niebezpieczne są duże szamba na prywatnych posesjach, których zabezpieczenie nie zawsze jest wystarczające. Zbiorniki są na tyle głębokie, że ich oczyszczenie wymaga wejścia do środka. To może być fatalny błąd.

Przed jego popełnieniem przestrzega doradca z firmy Mawex, wykonawcy przydomowych oczyszczalni ścieków i szamb ekologicznych: – Pod żadnym pozorem nie powinniśmy wchodzić do szamba. Nie ma znaczenia to, czy zbiornik jest pusty, czy częściowo napełniony. Jeżeli chcemy wykonać czynności oczyszczające, powinniśmy skorzystać z usług profesjonalnej firmy asenizacyjnej. Wejście do szamba bez odpowiedniego zabezpieczenia zawsze wiąże się z bardzo dużym ryzykiem uduszenia się lub śmiertelnego zatrucia wyziewami gnilnymi. 

Dlaczego nie należy wchodzić do zbiornika ścieków? 

Podstawową zasadą użytkowania zbiorników bezodpływowych (szamb) jest zapewnienie ich szczelności oraz regularne opróżnianie. Czasy, w których budowano szamba bez dna lub z drenami w ścianach zbiornika, to już historia. Kary za celowe budowanie nieszczelnych czy użytkowanie przeciekających szamb działają odstraszająco. W ostatnich dekadach obserwowany jest wzrost świadomości ekologicznej: coraz lepiej rozumiemy, że zatruwając swoje najbliższe otoczenie ściekami, zatruwamy samych siebie. W tej sytuacji nie jest niczym dziwnym rosnąca popularność szambami z tworzyw sztucznych, które gwarantują doskonałą szczelność i trwałość liczoną w dekadach. Jednak szczelne szambo nie zmniejsza ryzyka, które stwarzają fermentujące w nim ścieki bytowe. 

Użytkując szczelne szambo musimy je regularnie opróżniać. Ważne jest, aby nie poprzestawać na usuwaniu frakcji płynnej, lecz również regularnie wybierać osad z dna zbiornika. Nie można tego robić samodzielnie, a przede wszystkim nie należy wchodzić do szamba. Po zruszeniu zalegającego osadu mogą wydobywać się z niego niezwykle niebezpieczne gazy gnilne.  

Zabójcza trójka: dwutlenek węgla, metan i siarkowodór   

Dwutlenek węgla, metan i siarkowodór to gazy cięższe od powietrza. Oznacza to, że zbierają się nad ściekami w szambie, tworząc niewidoczną, lecz niezwykle niebezpieczną warstwę. Bardzo niska zawartość tlenu i podwyższone stężenie dwutlenku węgla w znajdującym się w szambie powietrzu sprawia, że oddychanie nim kończy się szybką utratą przytomności. Z kolei metan ma działanie znieczulające i obezwładniające. Najgroźniejszy jest siarkowodór: w zasadzie jeden głęboki wdech wystarczy, aby doprowadzić do utraty przytomności i w krótkim czasie spowodować ustanie funkcji życiowych. 

Siarkowodór jest wyjątkowo “podstępną” trucizną: w niewielkim stężeniu ma zapach zgniłych jaj, ale przy stężeniach śmiertelnych przestaje być wyczuwalny, ponieważ poraża błyskawicznie nerwy węchowe. Należy pamiętać, że przed siarkowodorem nie chroni w pełni nawet profesjonalna maska gazowa, ponieważ gaz wnika do organizmu również przez skórę. Pewną ochronę daje jedynie pełny, szczelny kombinezon ochronny, który powinien być używany wraz z aparatem tlenowym. 

Konieczna jest wentylacja i zabezpieczenie dostępu do szamba 

W związku z powstawaniem groźnych gazów, konieczne jest zapewnienie szambom odpowiedniej wentylacji. Wszystkie zbiorniki bezodpływowe musza mieć wyprowadzone nad powierzchnię ziemi odpowietrzenie. Drugą istotną kwestią są fizyczne zabezpieczenia dostępu do szamb i studzienek ściekowych. Zbiorniki powinny być ogrodzone, a włazy do nich zabezpieczone przed otwarciem przez osoby niepowołane, w tym szczególnie przez dzieci. 

Dostęp do szamba powinni mieć tylko wyszkoleni i stosujący odpowiednie zabezpieczenia pracownicy służb asenizacyjnych. Przy wybieraniu szamba należy zachować rygorystyczne zasady higieny pracy. Nie można dopuścić do rozlewania ścieków w okolicach szamba i kontaktu z nimi ludzi lub zwierząt. 

Jak udzielić pierwszej pomocy przedmedycznej? 

Jeżeli dojdzie do kontaktu człowieka ze ściekami, które zakończy się omdleniem, powinniśmy natychmiast wezwać pogotowie. Zanim dotrze fachowa pomoc, należy zmienić odzież i umyć części ciała, które miały kontakt ze ściekami, a osobę nieprzytomną ułożyć w dobrze wentylowanym miejscu. 

Jeżeli dojdzie do wypadku, nie należy bez odpowiednich zabezpieczeń ruszać na ratunek osobie poszkodowanej i wchodzić do szamba. Godna szacunku chęć niesienia pomocy wielokrotnie była przyczyną powiększania rozmiarów tragedii o kolejne zgony w wyniku zatrucia siarkowodorem.