Charakterystyka kruszyw budowlanych

Kruszywa budowlane to materiały o strukturze ziarnistej, powszechnie wykorzystywane w zaprawach i betonach, materiałach budowlanych, a także w mieszankach – do budowy dróg, warstw filtracyjnych i nawierzchni drenażowych. Typowe kruszywo stanowi około 70% objętości betonu, a co za tym idzie wywiera znaczący wpływ na właściwości całej mieszanki. Wykorzystywane kruszywa powinny posiadać dobre parametry wilgotności i nasiąkliwości oraz cechować się mrozoodpornością.

Według powszechnie przyjętej klasyfikacji, wyróżniamy kruszywa naturalne i sztuczne. Oba mają pochodzenie mineralne. Kruszywa naturalne są wykorzystywane w budownictwie w takim stanie, w jakim występują w przyrodzie, jak również po uprzedniej obróbce mechanicznej lub sortowaniu. Kruszywa sztuczne stanowią produkt zamierzonych, przetwórczych procesów przemysłowych. Wytwarza się je również z odpadów.

Kruszywa naturalne

Kruszywo w stanie naturalnym przyjmuje przeważnie jedną z dwóch form – nie poddawaną obróbce mechanicznej (z charakterystycznymi, zaokrąglonymi krawędziami i gładką powierzchnią) lub łamaną – uzyskaną przez rozdrobnienie surowców skalnych. W kontekście prac budowlanych, istotną rolę odgrywa stopień uziarnienia kruszywa. Możemy mieć do czynienia z kruszywem o ziarnach drobnych (do 4 mm), grubych (4-63 mm) oraz bardzo grubych (63-250 mm). Do kruszyw budowlanych o najmniejszym uziarnieniu zaliczamy piasek do zapraw. Wśród kruszyw o większych rozmiarach klasyfikujemy m.in. żwir, grys i grys z otoczaków, a także kruszywo kamienne łamane ze skał węglanowych, stosowane w betonach zwykłych i suchych mieszankach zapraw do tynków.

Kruszywa sztuczne

Jak już wspomnieliśmy, kruszywa sztuczne stanowią wynik obróbki przemysłowej – np. termicznej. Mogą też pochodzić z recyklingu. Ze względu na stopień uziarnienia, wyróżniamy kruszywa drobne (ziarna do 4 mm) oraz grube (ziarna 4-63 mm). Do kruszyw sztucznych najczęściej używanych w Polsce zaliczamy m.in. keramzyt, łupkoporyt, pumeks hutniczy, glinoporyt, węglanoporyt oraz rozmaite odmiany żużla, w tym żużel wielkopiecowy powstały w trakcie redukcji metalicznego żelaza w wielkim piecu.

Żużlowe kruszywo wielkopiecowe jest o wiele lżejsze od kruszyw naturalnych. Cechuje się ognioodpornością i dobrymi właściwościami izolacyjnymi. Charakterystyczna jamistość zapewnia mu wyższą absorpcję wody. Jednocześnie, z uwagi na porowatość zamkniętą, w przypadku której bąbelki powietrza nie są ze sobą połączone, mrozoodporność jest bardzo dobra – objaśnia ekspert firmy EkoProd, producenta kruszyw z Bytomia.

Często stosowanym kruszywem jest również żużel konwertorowy (inaczej stalowniczy). Powstaje on w procesie wytapiania stali w urządzeniu, konwertującym żelazo surówkowe w stal. Żużel stalowniczy jest przerabiany na kruszywa drogowe oraz na grysy, użyteczne przy wyrobie mieszanek mineralno-asfaltowych. Cenne właściwości użytkowe posiadają też odpadowe materiały żużlowe ze starych hałd, pochodzące z dawnych procesów hutniczych.